Jakin badakigu gure kulturak eta gure gizarteak oso zaila dutela giza sexualitateari heltzea, oro har, aurreiritziz eta tabuz betetako karga afektiboagatik. Are zailagoa da desgaitasunen bat duen pertsona baten sexualitateaz ari garenean.

Horregatik, gai honi heltzeko ikuspegi globala eta diziplina artekoa behar da, planteamendu baztertzaileei kontrajarrita, edo ikuspegi partziala gai honi aurre egiten zaionean.

Horretarako, giza sexualitatearen alderdi guztiak hartu behar dira kontuan: biologikoa / konduktuala / kulturala / psikoafektiboa / psikosoziala, eta sexuatu gisa bizitzeko modu positibo bat gure gizarteko kideen osasun onaren eta bizi-kalitatearen oinarria izango dela kontuan hartu behar da (sexua / adina / ezaugarri bereziak edo sexualitatea bera bizitzeko modua bereizi gabe). Izan ere, jarraian ikusiko dugun moduan, ezintasunen bat duten pertsonak gutxiengo batekoak dira, eta gutxiengo horri sistemaz ukatu egin zaio bere premia afektibo eta sexualak asetzeko aukera oro.

Errepaso historikoa egiten badugu, esan dezakegu joan den mendeko 50-60 hamarkadara arte, desgaitasuna zuten pertsonak familian edo erakundeetan banatuta bizi zirela, eta familia edo profesionalak ez ziren beste sexuko pertsonekin inolako harremanik izan gabe.

Bizitzako lehen urteetatik gure familiakoak ez diren pertsonekin eta gure adineko pertsonekin harremanak izateko beharra dugu

1971n, adimen-atzerapena duten pertsonen sexu-eskubideak legez bermatzen dira Adimen Atzerapena duten Pertsonen Eskubideen Adierazpenarekin, nahiz eta eskubide horiek, neurri handi batean, iritsi gabe jarraitzen duten.

80-90eko hamarkadan sexu-heziketako programak egiten hasi ziren, desgaitasunen bat duten pertsonen sexu-jarduerari lotutako arriskuen prebentzioan eta informazioan oinarrituak.

Desgaitasuna duten pertsona askok sexu-abusuak jasaten dituztela jakiteak, prebentziozko hezkuntzaren enfasia areagotu zuen.

Aspaldi honetan, gure gizartean normaltasunaz eta integrazioaz (eskolakoa, lanekoa) hitz egiten da, ezinduek senak, nahiak eta bizitza sexuala dituztela onartzen den unean izan ezik. Interes sexualen bat adierazten zutenean, obsesio sexualak balira bezala tratatzen zituzten. Duela gutxi, neurri zorrotzak ere proposatu dira, hala nola, urritasuna duten pertsonen esterilizazio sistematikoa.

Pertsona ezinduaren biografiarekiko errespetutik abiatuko den esku-hartze eredu bat pentsatu behar dugu, pertsona horren familia-harremanak eta pertsona hori dagoen zentroaren ezaugarriak barne hartuta. Ikuspegi profesionaletik, pertsonen arteko beharrak konpontzeko aukerak eskaini behar zaizkio, eta, hala erabakiz gero, baita intimitate sexualekoak ere.

Horretarako, lau ardatz: dituen jarduera egituratu behar dugu

1. Pertsonen arteko beharrizanak
2. Giza sexualitatearen ikuspegi berria
3. Sexu-osasunari buruzko irizpideak
4. Desgaitasunen bat duten pertsonen sexualitateari buruzko zehaztapena

Komenigarria da laguntza elkarteetara jotzea, batzuetan elbarritasunarekiko berariazkoak direnak.

Pertsonen arteko beharrak

Pertsona orok, bizi-zikloan zehar, antzeko beharrizanak ditu pertsonen artean. Beharrizan horiek honela laburbil ditzakegu:

• Segurtasun emozionalaren eta autoestimuaren beharra.
• Familiaz haragoko harreman sozialen sare baten beharra.
• Harreman eta intimitate afektibo eta sexualaren beharra.

Segurtasun emozionalaren eta autoestimuaren beharra

Segurtasun emozionala, hau da, baldintzarik gabe onartua eta babestua dagoela jakitea, eta autoestimua edo maitatua izateko eta maitatzeko gai dela jakitea dira pertsonen arteko premien artean lehena eta funtsezkoena.

Lagunen beharra

Bizitzako lehen urteetatik pertsona ezberdinekin harremanak behar ditugu. Desgaitasunen bat duen pertsonarengan, familiaz eta ikastetxeaz harantzago, 'hirugarren giroa' bultzatu behar da.

Harreman eta intimitate afektibo eta sexualaren beharra

Gizakiak gorputz-kontaktuaren beharra sentitzen du (ukitzea eta ukitua izatea, laztantzea eta laztantzea, besarkatzea eta besarkatua izatea), baita intimitate emozionalarena ere (emozioak adierazi, ulertu eta partekatzeko beharra), eta behar hori, haurtzarotik zahartzarora, gurasoekin, senideekin, lagunekin, bikotekidearekin eta seme-alabekin konpontzen da. Minusbaliotasun psikikoa duten pertsonak askotan oso ukimenezkoak dira, eta ez dira hain erreprimituak izaten gorputz-kontaktuari dagokionez. Behar hori gurasoekin eta haiek zaintzen dituzten pertsonekin konpontzen dute. Baina, askotan, ezin izaten dituzte konpondu beren intimitate afektiboaren beharrak eta beren sexu-premia esplizituenak. Sarritan, masturbazioarena da baliabide bakarra, naturala eta osasungarria izan arren batzuetan lortu nahi dena. Masturbazioak sexu-asetasuna (kitzikapena eta orgasmoa) ahalbidetzen dio, baina ez du beste pertsona batekin kontaktua eta intimitatea esperimentatzen.

Adimen-atzerapenaren berezko mugek, familiaren gehiegizko babesak, pertsona berdinekin harremanak izateko ingurunerik ezak, haien sexu-intimitatearen beharra ez aitortzeak eta abarrek zaildu egiten dute, ezinezko ez bada ere, pertsona desgaituek pertsonen arteko benetako bizitza izatea.