Gaur egun, sexuarekin lotutako kontzeptuak nonahi daude, sexualitateaz hitz egiten da (gehienetan, entzunak), sexua erabiltzen da salmenta-erreklamo gisa, izan autoak, alkohola edo arropa, eta komunikabideek modu nabarmenean azpimarratzen dute ukitu morbosoa edo sexu-eskandalua izan dezakeena. Baina, paraleloan, oso kultura sexual gutxi dago. Hori lortzeko, oso baliagarria da sexu-hezkuntza aldarrikatzea Osasunerako Mundu Erakundeak (OME) azaldu zuen moduan:

"Sexu-hezkuntzak informazioa baino askoz gehiago jaso behar du. Jarreren, presioen, alternatiben eta haien ondorioen berri eman behar du. Maitasuna eta norberaren ezagutza areagotu behar ditu, erabakiak hartzeko modua eta komunikatzeko teknika hobetu behar ditu". oME, 1983

Maurice Merleau Ponty filosofoak 1975ean sexualitateaz hitz egiteko esan zituen hitzen arabera, "giza sexualitateaz hitz egitea gizakiaren esentziaz hitz egitea da". Ikuspegi hori abiapuntu bat da giza sexualitatea, oro har, eta sexu-hezkuntza, bereziki, ezagutzeko, aztertzeko eta sakontzeko. Kontuan izan behar dugu sexu-heziketaz ari garenean, izaki sexuatuaren konplexutasunaren ikuspegi osoa izan behar dugula, eta sexualitatea gizaki ororen nortasunaren zati integraltzat hartu behar dugula. Bere garapen pertsonal osoa oinarrizko giza beharren asetzearen menpe dago, hala nola, kontaktu nahia, intimitatea, adierazpen emozionala, plazeraren bilaketa, samurtasuna eta maitasuna. Era berean, kontuan izan behar dugu sexualitatea norbanakoaren eta gizarte-egituren arteko elkarreraginaren bidez eraikitzen dela, eta sexualitatea guztiz garatzea funtsezkoa dela norbanakoaren, pertsonen eta gizartearen ongizaterako.

Sexu-hezkuntza gure hezkuntza-sistemak gainditu gabeko irakasgaia da oraindik ere. Irakasgai gisa ez dago modu formalean integratuta curriculum-sisteman, baina, hala ere, gero eta beharrezkoagoa da ezagutzak zabaltzea, benetako bi gizarte-lakaren azpian dauden jarrera sexistak aldatzeko: emakumeen aurkako indarkeria eta sexu-indarkeria. Horiek desagerrarazteko, oso beharrezkoa da sexu-heziketa ona ematea.

Oraintsuko historian zehar agerian geratu dira gaur egun elkarrekin bizi diren sexu-hezkuntzako hainbat eredu, mezuak nahastuz eta desitxuratuz. Bere ohiko kontraesanak eta bere iturrien mugatze eza direla eta, diziplina bat izan beharko lukeena, irakaspenak eta teoriak zehaztea zaila egiten duten euskarri ideologikodun diskurtso bihurtu da.

Hezkuntza tradizionala

Eredu horrek Europan izan zuen gorakadarik handiena XIX. mendean, eta eragin nabarmena izan zuen gure herrialdean duela urte gutxi arte. Hauek dira bere ezaugarrietako batzuk:

• Ugaltzea da sexualitatearen helburu nagusia, eta, ondorioz, sexualitatea nerabezarotik aurrera garatzen den ezaugarri gisa defendatzen da, eta heldutasunaren amaieran (etapa emankorra) amaitzen da; beraz, haurren eta zaharren sexualitatea ukatzen da.
• Plazera gizonaren sexualitatearekin lotzen du, eta sentimendua emakumearen sexualitatearekin.

Hezkuntza higienista

Heziketa honen helburua sexu-jarduerari datxezkion arriskuak ekiditea da. Ezkontzatik kanpo abstinentzia edo prebentzio-metodo eraginkorrak (ideologiaren arabera) erabiltzea azpimarratzen da. Ez du sexualitatearen errebalorazio etikorik egiten, eta sexualitatearen ikuspegi negatiboa sustatzen du, sexu-praktikari lotutako arriskuaren ideia indartuz.

Hezkuntza sortzailea

Eredu horretan, hezkuntza erlijio-sinesmen jakin batzuen antropologiaren eta moralaren mende dago. Informazioa modu lerratu eta moralizatzailean aurkezten da. Ugalketari ematen dio garrantzi guztia eta kontrazepzioa ukatzen du. Masturbazioari, homosexualitateari eta ezkontza aurreko harremanei balio negatiboa ematen die. Plazer eskubidea ukatzen du eta sexualitatea helburu goren baterako bitarteko soiltzat hartzen du: ugaltzea.

Sexu eta gizarte iraultzarako hezkuntza

Jarrera ideologiko borrokalarien ondorioz, hezkuntza bat garatzeko proposatzen dituen edukiak militantzia politikoarekin nahasten dira. Oro har, haien planteamenduek ez dute oinarri zientifikorik, bai ideologikoa; beraz, haien transmisioa funtsezko jarrera batean koka daiteke, baina ez dira hezkuntza plural eta zorrotz baten oinarri. Kulturari gizonen eta emakumeen eskubide sexualen berdintasunaren defentsa eskaintzen dio, eta Freud-en planteamenduetan oinarrituta, sexualitateak pertsonaren garapenean duen garrantzi erabakigarria onartzen du, maila emozional eta psikologiko guztietan.

Hezkuntza profesionalizatua, demokratikoa eta irekia

Ideien jarrera pluraletan, zorroztasun zientifikoan eta jarrera demokratiko, ireki eta toleranteetan oinarritzen da. Sexu-praktikari lotutako etika pertsonala bilatzea eta horren inguruko jarrera arduratsuak hartzea azpimarratzen da. Eredu honek hala izan nahi du, aniztasuna eta desberdintasuna errespetatuz. Helburu orokorrak hauek dira:

• Giza sexualitatearen ikuspegi globalizatu eta positiboa transmititzea.
• Norberaren gorputza eta gozamen-hartzaile eta -ekoizle gisa dituen aukerak ezagutzea.
• Giza sexualitateari buruzko jarrerak, jokabideak eta balioak aldatzeko aukera ematea.
• Bizi-kalitatea sustatzea, sexu-gaiei buruz behar den informazio eta orientazio guztia eskuratuz.