Sexu-eskubideen adierazpena
Sexologiari buruzko XIII. Mundu Biltzarrean, Valentzian 1997ko ekainaren 29an "Sexualitatea eta Giza Eskubideak" lelopean egin zena eta 60 herrialde baino gehiagotako ordezkariek parte hartu zutena, Sexu Eskubideen Valentziako Adierazpena onartu zen (1. koadroa). Adierazpen hori hainbat argitalpen zientifiko eta sozialek egin eta erreproduzitu dute. Adierazpen hau Munduko Sexologia Elkartearen (WAS) Batzarrak onartu zuen Hong Kong-eko XIV. Munduko Sexologia Kongresuan, 1999an.
Sexu Eskubideen Adierazpena izan zen 2000. urtean Guatemalan OMEk eskatuta aditu batzorde batek egindako Sexu Osasunari buruzko dokumentu berriaren funtsezko elementuetako bat.
Sexu-eskubideak gizaki guztiei dagozkien askatasunean, duintasunean eta berdintasunean oinarritutako giza eskubide unibertsalak dira. Osasuna oinarrizko giza eskubidea denez, sexu osasunak oinarrizko giza eskubidea izan behar du. Gizakiengan eta gizarteetan sexualitate osasuntsua garatuko dela ziurtatzeko, ondorengo sexu-eskubideak gizarte guztiek aitortu, sustatu, errespetatu eta defendatu behar dituzte beren bitarteko guztiekin.
Sexu-eskubideen adierazpena
- Sexu-askatasunerako eskubidea. Sexu-askatasunak gizabanakoen sexu-ahalmena erabat adierazteko aukera barne hartzen du. Kanpo geratzen dira hertsadura, esplotazio eta sexu-abusu mota guztiak, bizitzako edozein garai eta egoeratan.
- Autonomia, osotasun eta segurtasun sexualerako eskubidea. Eskubide horrek barne hartzen du norberaren sexu-bizitzari buruzko erabaki autonomoak hartzeko gaitasuna, etika pertsonalaren eta sozialaren testuinguruan. Gure gorputzak kontrolatzeko eta gozatzeko gaitasuna ere barne dago, torturarik, mutilaziorik eta edozein motatako indarkeriarik gabe.
- Sexu-pribatutasunerako eskubidea. Horrek intimitatearen eremuan hartutako banakako erabaki eta jokaeretarako eskubidea barne hartzen du, betiere beste batzuen sexu-eskubideetan eragiten ez badute.
- Sexu-ekitaterako eskubidea. Eskubide hori bereizkeria-mota guztien aurka egiteari dagokio, sexua, generoa, sexu-orientazioa, adina, arraza, gizarte-klasea, erlijioa edo muga fisiko edo emozionala edozein dela ere.
- Sexu-plazererako eskubidea. Plazer sexuala, autoerotismoa barne, ongizate fisiko, psikologiko, intelektual eta espiritualaren iturri da.
- Sexu-adierazpen emozionalerako eskubidea. Sexu adierazpena plazer erotikotik edo sexu ekintzetatik harago doa. Gizabanako orok du bere sexualitatea adierazteko eskubidea, komunikazioaren, kontaktuaren, emozio-adierazpenaren eta maitasunaren bidez.
- Sexu\_asoziazio librerako eskubidea. Ezkontzeko edo ez ezkontzeko, dibortziatzeko eta bestelako sexu-elkarte arduratsuak ezartzeko aukera adierazten du.
- Erabaki erreproduktibo, aske eta arduratsuak hartzeko eskubidea. Horrek barnean hartzen ditu seme-alabak izatea edo ez izatea erabakitzeko eskubidea, seme-alaben arteko kopurua eta tartea, eta ugalkortasuna erregulatzeko metodoez erabat baliatzeko eskubidea.
- Ezagutza zientifikoan oinarritutako informazioa jasotzeko eskubidea. Eskubide horren arabera, ikerketa zientifiko libre eta etikoaren bidez sortu behar da sexu-informazioa, baita gizarte-maila guztietan behar bezala zabaltzeko eskubidearen bidez ere.
- Sexu-hezkuntza integralerako eskubidea. Jaiotzarekin batera hasten den eta bizitza osoa irauten duen prozesua da, eta gizarte-erakunde guztiak inplikatu beharko lituzke.
- Sexu\_osasuna zaintzeko eskubidea. Sexu-osasunaren arretak eskuragarri egon behar du sexu-arazo, -kezka eta -nahasmendu guztien prebentziorako eta tratamendurako.
Sexu-eskubideak giza eskubide oinarrizkoak eta unibertsalak dira.
1997an Valentzian egin zen Sexologiako XIII. Mundu Biltzarraren Deklarazioa, WAS Munduko Sexologia Elkartearen Batzar Orokorrak berrikusia eta onartua, 1999ko abuztuaren 26an, Sexologiako XIV. Mundu Biltzarrean, Hong Kongen, Txinako Herri Errepublikan.
