Gizakiaren bizitza sexuala zerbait malgu, aldakor eta etengabe aldatzen ari den zerbait bezala ikusita, bere sakontasun osoan atzematen da egitate sexualaren errealitatea. Sexualitateak ez du funtzio bakar bat, eta ez da gizakiaren bizitzako aldi bateko gauza partikular bat. Ez da zerbait zurruna jaiotzen garenetik gure heriotzaraino. Gure bizitzako etapa bakoitzak bere berezitasunak ditu, eta sexualitatea ez da errealitate horretatik kanpo geratzen. Hori dela eta, sexuaren ontasunen ikuspegi positibo, aberasgarri eta arduratsu batek gure sexualitatearen onaz gozatzeko aukera ematen du bizitzako aldi bakoitzean.

Haurtzaroak, aldiz, bizitzaren aldi asexuatutzat hartu izan denak, garrantzi handia du izaki sexuatuaren formazioan. Jaiotzen direnean, neskatoak eta mutilak sexu-portaeraren eredu ez oso bereizia dute. Sexu bakoitzean ezberdinak diren organo genitaletan izan ezik, portaera motorra eta sentsoriala antzekoak dira bietan.

Jaiotzatik nerabezarora arte luzatzen den aldi honetan, garapena osatzen duten hainbat aldaketa fisiko eta psikiko gertatzen dira. Etapa hori giza sexualitatearen sorrera gisa ulertzeko, honako alderdi hauek hartu behar dira kontuan:

• Sexu-portaeraren maiztasuna, forma eta orientazioa baldintzatzen duten egitura zentral aktiboekin jaiotzen da gizakia. Egitura horiek kanpoko errealitatearekin eta subjektuarekin erlazionatzen eta egokitzen dira.
• Sexu\_garapena pertsonaren eta bere portaera\_moduaren, bere ingurunearekiko harremanaren eta ingurune horretatik sortzen diren inguruabarren emaitza da.
• Jaiotzen garen alderdi biologikoekin batera, subjektuaz kanpoko determinatzaile batzuk, denboran aldakorrak direnak, eragiten hasten zaizkigu. Horien artean faktore kultural, erlijioso, ideologiko eta sozialei buruz hitz egin dezakegu. Dimorfismo sexualari buruzko hazkuntza-jarraibideen eta hezkuntza-irizpideen bidez adierazten dira (gizakien animalia-espeziean bi sexu daudela, femeninoa eta maskulinoa), eta eragin nabarmena dute nesken eta mutilen arteko bereizketa psikosexualean. Hori dela eta, modu generikoan esan dezakegu garapen sexuala subjektuaren (bere gorputzak eta bere psikeak osatua), bere ingurune sozio-kulturalaren eta bizi dituen gertaeren interakzioaren ondorio dela.

Etapa honen ezaugarriak

Haurren sexualitateak baditu ezaugarri batzuk, bizitzako beste etapa batzuetakoekin alderatuta ezberdin bihurtzen dutenak:

• Bizitzaren ondorengo etapetako sexualitateak haurren sexualitatean izango du oinarria.
• Genitalek ez dute garrantzirik etapa honetan.
• Sexuarekin lotutako alderdi sozial eta afektiboek garrantzi handia dute.
• Garai honetako joko sexualak berezkoak dituen jakin-min eta imitatzeko joera izugarrian oinarritzen dira.
• Etapa honetako sexualitatearen adierazpenek norberaren garapenaren beharrak islatzen dituzte.
• Aldi horretan lotura afektibo egokiak ezartzeak helduaroan garapen harmonikoa lortzeko erreferente bat erraztuko du.
• Lehentasun sexualak ez daude zehaztuta.

Jeloskortasuna bezalako arazoak gainditzeak mundua modu ez hain berekoian ikusteko aukera ematen du, eta partekatzea ez dela galtzea ikastea irabaztea baizik

Bizitzako lehen urtea

Garai horretan, haurraren eta amaren arteko harremanak garrantzi handiko modelatze-efektua du. Egile batzuen arabera, ukipenean, atxikimenduan eta bereizketan oinarritzea izango da etorkizunean subjektuaren nortasunaren eta sexualitatearen muina.

2 eta 6 urte bitartean

Haurraren bizitzako etapa honetan, oro har, bere garapenerako funtsezkoak diren aldaketa batzuk (motorrak eta intelektualak) daude, eta sexu-garapenerako esanahi berezia izango dute.

• Esfinterrak kontrolatzeak eta gurasoek beren inguruabarrei aurre egiteko moduak eragina izan dezakete helduaren sexualitatearen garapenean.
• Jeloskortasun-arazoek eta horiek gainditzeak harremanen mundua hain egozentrikoa ez den moduan ikusteko aukera emango diote, eta partekatzea ez dela galtzea, irabaztea baizik ikasiko du.
• Etapa honetan sentitzen duen jakin-mina bere sexualitatera ere zabaltzen da. Hori dela eta, inguruan duen munduarekiko jakin-min informatiboaz, alderdi fisikoarekiko eta emozionalarekiko jakin-minaz eta sexualarekiko jakin-minaz hitz egin dezakegu. Haurrak bere gorputza eta hautematen dituen sentsazioak aztertzen ditu. Hemen helduen jarrera kolaboratzailea ez izateko arriskua dago. Gaitzespen-keinuak, isiluneak eta deserosotasuna saihestu behar dira, neska-mutilentzako mezu-multzo bihurtzen baitira, eta eragin nabarmena baitute beren gorputzaz duten pertzepzioan. Bistan da haurrak jakin-mina izango duela besteaz edo besteaz. Desberdintasun fisikoak ikertu nahiko dituzte; voyeurista (begiratu) eta exhibizionista (erakutsi) deitu daitezkeen jokabideak agertzen dira. Haurrek beren ingurunean, telebistan eta abarretan ikusten dituzten izaera sexual nabarmeneko jokabideak imitatzen dituzten jolasak hasten dira. Etapa honetako azken urteetan ere, adineko pertsonengan angustia sor dezaketen jarduera autoesploratzaile eta autoestimulatzaileak aztertzen dira, eta adingabearenganako erreprobatorioko erreakzioak eragin ditzakete, naturaltzat hartzen ez badira eta epaitzen ez badira edo zuzentzen saiatzen ez badira. Etapa honetan garrantzi berezia du sexu-jokabide ereduak identifikatu eta imitatzeko prozesuak, sexualitatearen aurreko jarrerak eta harremanak izateko moduak plano erotiko eta afektiboan definitzen hasten baitira.

7 eta 10 urte bitartean

Garai horretan, haurra autonomoagoa da, hobeto moldatzen da mundu errealean, eta bere sexu-nortasuna ezagutzen du. Bestalde, eskolak garrantzi handiagoa hartzen du bere garapenean, nahiz eta diziplina honetan ezer gutxirako balio duen mundu akademikoak inolako sexu-hezkuntza arauturik eskaintzen ez badu. Denboraldi horretan, gorputzari eta sexuari buruzko debeku guztiak askoz ere esplizituagoak dira. Hori dela eta, jokabide sexualak ez dira hain espontaneoak eta irekiak izaten, sotilagoak eta ezkutuagoak izaten dira, eta helduen begietara oharkabean pasatzea lortzen dute. Jokabide horiek, oker bada ere, garai hori sexu-interesik ezekotzat edo sortasun-alditzat hartzera eraman dezakete. Hala ere, sexu-jolasek bere horretan jarraitzen dute, eta, motibazio erantsi batzuk hartzen dituzten arren, jakin-mina dute oinarrizko elementu. Neska-mutilek helduen jokabidea behatuz ezagutzen dutena baieztatzen dute; kontaktuarekin eta gertutasun fisikoarekin lotutako sentsazio fisiko eta emozionalen jakitun dira; sexu-kitzikapena eta harreman afektibo-sexuala berdinen taldearekin esperimentatzen dute. Hori dela eta, jakin-mina gaitzesteko edo zigortzeko jarrerek eragin negatiboa izan dezakete pertsonaren esparru psiko-sexualaren geroko garapenean.