Zergatik sexualitateari buruzko gida bat
CONSUMER EROSKI-ren "Sexua eta osasuna" Gida Praktiko berri hau, bildumako gainerako guztiak bezala, EROSKI Fundazioak argitaratu du, gai jakin bati buruzko informazioa emateko (sexua, kasu honetan), irakurleentzat baliagarri eta praktiko izan daitezen eguneroko bizitzan. Eta, hala, liburu hau aurkezten dugu, informazio-iturri fidagarria, zorrotza eta praktikoa, eta oso garrantzitsua, familia osoarentzat baliagarria izan dadin. "Sexua eta osasuna" izeneko gida honetan, sexualitatearen ezagutzan sakontzen da, osasunari eta hezkuntzari dagokienez, dimentsio garrantzitsuenetan jarritako ikuspegiarekin eta –arrazoizkoa den neurrian– aurreiritzietatik aldenduz, eta ezagutza zientifikoarekin, osasunarekin eta bizi-kalitatearekin lotuz. Bertan aurkituko dituzten informazioak sexualitatearen oinarrizko kontuak dira. Konbentzimendu batetik abiatzen gara, hori bai: pertsonen dimentsio sexuala haien bizitzen funtsezko zatia da, eta horren mende dago, neurri batean, haien ongizatea eta zoriontasuna. Frogatuta dago norberaren sexualitatea eta horren dimentsioa ez ezagutzea oztopo dela sexu-arazoak gainditzeko. Eta datu klinikoek baieztatzen dute sexualitatearen inguruko gauzen inguruko ezjakintasun horrek kalte egiten diola bikote harremanari, autoestimua murrizten duela, depresio egoerak sustatzen dituela, erru sentimenduak sortzen dituela eta gurasoak eta seme-alabak inkomunikatzen dituela. Azken batean, sexualitatea zer den eta zer adierazten duen ez jakitea muga bihurtzen da, errealizazio pertsonalerako, pertsonen arteko harremanetarako eta ongizate pertsonal eta sozialerako oztopo.
EROSKI Fundazioak Juan José Borrás eta María Pérez Conchillo Medikuntzan eta Psikologian doktoreak, hurrenez hurren, eta Sexologiako Mundu Elkarteko kide gailenak eta Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) aintzat hartutako Sexu Eskubideen lehen Adierazpenaren sustatzaileak errekurritu ditu gida hau idazteko. Froilán Sánchez sexologian espezializatutako medikua eta Antonio Casaubón Alcaraz psikologo klinikoa izan zituen lagun. Talde hori Espill Klinikaren buru da bere egoitzetan. Zentro horretan, sexu-hezkuntza da pazienteen tratamendurako laguntza-diziplina nagusia, eta ikerketa eta txosten garrantzitsuak fakturatzen dira, betiere sexualitatea gai nagusitzat hartuta.
"Sexua eta osasuna" zortzi kapitulutan egituratuta dago, eta giza sexualitateak osasunarekin duen harremanaren beste hainbeste alderdiri erreparatzen die. Aurkezten den informazioak analisi-maila sakona badu ere eta ondorio ez gutxi eskaintzen baditu ere, osasunarekin zerikusia duten gaiak jorratzen dituen beste edozein gidarekin gertatzen den bezala, hemen irakur daitekeenak ez du ordezkatu behar sexologo edo sexologoarekin egindako kontsulta. Izan ere, gure bizitzan hain garrantzitsua den gai bati buruzko ezagutzak eskuratzea eta interesa agertzea onuragarria bada ere, zalantzarik izanez gero edo espezialista baten laguntza behar dela pentsatuz gero, egokiena profesional bati galdetzea da. Lehen Mailako Arretan gero eta ohikoagoak dira sexu-arazoei buruzko diagnostikoak, baita sexualitateari eragiten dion tratamenduren baten bigarren mailako ondorioak atzematea ere. Lehen Mailako Arretan bertan jaso daitezke diagnostiko eta tratamendu egokiak, edo pazientea sexologo baten kontsultara bideratu daiteke. Sexologo kolegiatuak, esan dezagun, aldez aurretik Medikuntza edo Psikologiako titulazioa lortu duten espezialistak dira.
"Sexua eta Osasuna" atalak OMEk egindako definizioaren arabera ekin dio bideari: "Sexualitatea gizakiaren funtsezko dimentsioa da, sexuan oinarritua, generoa, sexu eta genero identitateak, orientazio sexuala, erotismoa, lotura emozionala, maitasuna eta ugalketa barne hartzen dituena". Eta sexualitatearen dimentsioetan, erantzun sexualen deskribapenean eta jarduera sexualaren oinarrizko jarraibide batzuetan sartzen gaitu.
Sexualitateak, bizitzako etapa desberdinetan eta egoera berezietan , emakume eta gizonen bizitzako etapa ezberdinetan murgiltzen gaitu, jaiotzen direnetik hiltzen diren arte. Gizakiak bere bizitzan zehar bizi dituen egoera berezietan geldialdi espezifiko bat egiten du, eta zehazki aztertzen ditu emakumezkoen klimaterioa eta gizonezkoen andropenia. Aldi horietan, sexu-dimentsioak garrantzi berezia hartzen du, hautematen diren aldaketak esanguratsuak baitira eta oso modu zehatzean eragiten baitiote sexualitateari. Era berean, informazio espezifikoa ematen dio haurdun dagoen emakumeari; izan ere, haurdunaldian nahiz erditu ondoren, aldatu egiten dira sexu-premiak eta -egoerak, eta zaindu egin behar dira aldaketa horiek. Kapitulu honen azken orrialdeak minusbaliotasunen baten ondorioz behar bereziak dituzten pertsonei buruzkoak dira. Gida honen helburuetako bat sexu-hezkuntzarako tresna izatea denez, sexu-hezkuntza eta sexu-eskubideak atalean informazioa jaso eta eskaintzeko eskubidean murgiltzen gara, hori bai, beti ere ezagutza zientifikoan oinarrituta.
Horregatik planteatzen dugu nola informatu modu pertsonalean sexuari buruz, nola transmititu informazio hori gure seme-alabei eta nola partekatu ikasitakoa, edo ezezaguna, gure bikotekidearekin. Sexologiari buruzko azken Munduko Biltzarrean aldarrikatutako Sexu Eskubideen Adierazpenaren azalpenarekin amaitzen da atala. Adierazpen hori 1999an egin zen Hong Kongen, eta 2000. urtean Guatemalan OMEk eskatuta Sexu Osasunari buruzko aditu-batzorde bat bildu zuen bilerarako oinarrizko programa izan zen.
Osasuna da gidaren ardatz nagusia, baina osasuna eta sexualitatea atalean geldialdi zehatz bat egiten da patologia oso arruntetan (diabetesa, hipertentsioa, obesitatea, prostata eta depresioa). Patologia horiek biztanle askori eragiten diete, eta eragin nabarmena dute sexualitatearen garapenean. Botikek eta zenbait drogaren kontsumoak sexualitatean duten eragina ere sartzen da.
Sexu-transmisiozko infekzioak (STI), berriz, 6. kapituluan lantzen dira. Batzuetan pentsatzen denaren kontra, oso eragin handia du gure gizartean, eta publiko zabal eta heterogeneoari eragiten dio. Hiesak aipamen berezia merezi du, eta, amaitzeko, sexu-bizitza osasuntsua izateko gomendioak ematen ditu.
Kontrazepzio atalean, orain arte gehien erabili diren kontrazepzio-metodoak deskribatzen dira, eta eraginkorrak ez diren edo hain eraginkorrak ez diren metodoei buruzko informazioa ematen da. Horrez gain, eraginkorrenak sakon aztertzen dira. Metodo desberdinen konparazio bat erakusten bada ere, gogora dezagun botikak barne hartzen dituztenak medikuaren aginduz jarraitu behar direla. Gidan zehar zeharka aipatzen dira sexu-arazoak, zehazki horien kausak, diagnostikoa eta tratamendua.
Sexu-arazoak izeneko atalean, patologia nagusiei buruzko informazio xehea kontsulta daiteke, bai kausa fisiko batek eragindakoak, bai, gainera, edo funtsean, sustrai psikologikoa dutenak. Pertsona bakoitzaren balioak errespetatuz eta sexu-osasunak eta -ongizateak proposamenak eta iradokizunak onartzen dituztela sinetsiz, sexualitatea osoago eta osasuntsuago bizitzeko jarraibideak proposatzen dira 9. kapituluan.
Gida honetan lan egin dugunok —egileak, kolaboratzaileak, koordinazio-, erredakzio- eta gainbegiratze-taldeak, diseinatzaileak, argazkilariak, etab.— eskerrak ematen dizkiogu, EROSKI Fundazioaren izenean, gugan jarri duen konfiantzagatik.
Espero dugu zure itxaropenak beteko dituela.
Ricardo Oleaga.
Eroski Fundazioko informazio-produktuen zuzendaria