Saúde e sexualidade

A próstata é unha glándula masculina situada debaixo da vejiga que recubre a uretra (conduto que comunica a vejiga co exterior). Ten o tamaño aproximado dunha améndoa, produce gran parte do líquido que se expulsa coa eyaculación e por ela circula os ouriños e o seme.

A próstata contráese durante o orgasmo e durante a eyaculación descarga na uretra o líquido prostático que se verte ao exterior xunto cos espermatozoides producidos nos testículos e outros fluídos procedentes de distintas glándulas. Este órgano non xoga ningún papel no mecanismo da erección do pene, pero ten relación directa cos nervios implicados nela.

A partir dos 40 anos, o home pode ter problemas prostáticos; aos 50 anos máis da metade presentan síntomas e por encima dos 80 anos afectan ao 90%. A causa máis frecuente destes problemas é o adenoma de próstata, tamén coñecida como hipertrofia benigna de próstata ou tumor benigno, que provoca agrandamiento de devandito órgano e dificultade para ouriñar, a miúdo moi severa. Crese que a súa orixe está relacionado coas hormonas masculinas (andrógenos), en concreto coa testosterona. En determinados ambientes (ximnasios, competicións deportivas, etc.) ás veces aconséllase, sen coñecer as consecuencias, a toma de andrógenos orais ou con inxectables. A miúdo, os médicos ou farmacéuticos reciben presión para a súa prescrición e dispensa. Os riscos que comporta o uso reiterado de andrógenos sen o debido control médico son elevados porque poden provocar aumento da presión arterial, diminución da produción de espermatozoides e favorecen que un adenoma de próstata oculto aumente de tamaño e mesmo que xurda un cancro de próstata.

A aparición do tumor non garda relación coa frecuencia sexual que un home teña ao longo da súa vida, moita ou pouca, e a súa presenza tampouco condiciona a actividade sexual, aínda que é posible que as molestias que provoca (dor ou dificultade ao ouriñar), disuadan de calquera intento sexual. No entanto, a capacidade eréctil non se ve directamente afectada polo agrandamiento da próstata.

O cancro de próstata é o terceiro tumor por orde de frecuencia no home despois do cancro de pulmón e do de colon-recto (Ministerio de Sanidade, período 1997-2000) e adoita aparecer despois dos 50 anos. Pódese diagnosticar con precocidad mediante a realización de probas analíticas (determinación do PSA ou antígeno prostático específico) e do tacto rectal.

O tratamento dos trastornos prostáticos adoita repercutir na función sexual. Por iso é moi recomendable, antes de comezar, informarse, primeiro co médico de familia e despois co urólogo. É frecuente utilizar fármacos con efecto bloqueador das hormonas sexuais masculinas, antiandrógenos, que poden provocar unha marcada diminución da libido e disfunción eréctil, que unha vez recoñecidos e cando a saúde o permita, poden ser tratados por un sexólogo para recuperar o perdido.

Nos adenomas (tumores) severos que obstruyen o conduto urinario e non responden o tratamento médico, e nos cancros de próstata pode ser necesaria a cirurxía. Esta pode ter como secuela unha disfunción eréctil, o que depende en esencia do tipo de intervención realizada. Si consiste na extirpación radical da próstata (prostatectomía total) que se adoita realizar ante un cancro xeralmente moi avanzado, a sección dos nervios pudendos responsables da erección provoca unha disfunción eréctil practicamente segura. Si pola contra, como adoita ser cada vez máis habitual, realízase unha resección parcial, xa sexa vía abdominal ou a través da uretra, o risco de impotencia tras a intervención é mínimo. De aí a importancia de estar ben informado polo urólogo sobre o tipo de cirurxía a realizar así como da conveniencia dunha ou outra.

Despois de calquera intervención cirúrxica sobre a zona xenital é frecuente que se produza un forte impacto psicolóxico e iso pode carrexar trastornos sexuais de causa emocional como problemas de desexo, disfunción eréctil ou insatisfacción sexual.

En ocasións, coa toma dalgúns medicamentos, en pacientes con diabetes e operados de próstata prodúcese eyaculación retrógrada, denominada así porque durante a eyaculación, o seme pasa á vejiga en lugar de saír pola uretra; no momento do orgasmo non se expulsa seme ao exterior e elimínase despois cos ouriños. Si a eyaculación retrógrada é debida a medicamentos, a súa suspensión adoita restaurar a eyaculación normal, pero se é causada por cirurxía prostática ou diabetes non se adoita corrixir. A sensación de experimentar un "orgasmo seco" provoca con frecuencia un forte impacto psicolóxico tanto no home como na súa parella. Tan inesperado proceso adoita xerar pensamentos negativos acerca da capacidade sexual e inducir trastornos severos. É importante saber que a súa orixe está nunha anomalía no peche do pescozo vesical e non representa disfunción sexual algunha, polo que non debe ser motivo para abandonar unhas relacións sexuais que resultaban satisfactorias.